ارزیابی لیپیدهای سرم در دختران نوجوان دبیرستان‌های شهر تبریز و ارتباط عوامل اجتماعی اقتصادی و تغذیه‌ای با آن

چکیده مقدمه: بیماری‌های قلبی ـ عروقی یکی از بیماری‌های مزمن شایع در سراسر جهان است. کلسترول خون که مهم‌ترین پیشگویی کننده حملات قلبی است, از دوران کودکی می‌تواند افزایش یابد و سطح آن در کودکی با میزان آن در سایر دوره‌های زندگی مرتبط است. مطالعه حاضر به منظور ارزیابی و تعیین پروفایل لیپید دختران نوجوان شهر تبریز و بررسی ارتباط آن با وضعیت تغذیه‏ای و اقتصادی ـ اجتماعی در دختران نوجوان اجرا شده‌است. مواد و روش‌ها: 232 نفر از دختران دانش‌آموز دبیرستانی شهر تبریز به روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای انتخاب شدند. اطلاعات جمعیتی با استفاده از یک پرسشنامه خوداجرا و اطلاعات مربوط به وضعیت مصرف غذایی با استفاده از یک یادامد 24 ساعته و دو یادداشت غذایی روزانه گرداوری شد. از هر دانش‌‌‌‌‌آموز 4 سی‌سی نمونه خون وریدی در حالت ناشتا گرفته شد و لیپیدهای سرم به روش اسپکتروفتومتری اندازه‌گیری شد. قد و وزن نمونه‌ها اندازه‌گیری و نمایه توده بدنی (BMI) محاسبه شد. یافته‌ها: میانگین و انحراف معیار تری‌گلیسرید، کلسترول، LDL-C و HDL-C در افراد مورد بررسی به‌ترتیب 5/42±99/94، 74/42±07/158، 95/40±45/103، 51/10±23/36 mg/dL بود. فراوانی شیوع هیپرتری‌گلیسریدمی (mg/dL 200≤) در نمونه مورد مطالعه کمتر از 3% و شیوع هیپرکلسترولمی (mg/dL 170≤)، افزایش LDL-C (mg/dL 130≤)، کاهش HDL-C (mg/dL 35≥) به ترتیب 4/19، 1/21 و 7/54% براورد شد. بین میزان لیپیدهای سرم و دریافت غذایی و متغیرهای اقتصادی ـ اجتماعی در دختران نوجوان مورد مطالعه رابطه‌ای مشاهده نشد. میانگین و انحراف معیار BMI در نمونه‌های مورد بررسی kg/m2 01/4±30/21 ‌بود. همبستگی مثبت و ضعیف بین BMI و TG (23/0=r،01/0=p)، TC (29/0=r،01/0=p)، LDL-C (22/0=r،01/0=p) مشاهده شد. نتیجه‌گیری: شیوع بالای هیپرلیپیدمی در دختران نوجوان مورد مطالعه نشان ‌دهنده ضرورت توجه به خطر بروز بیماری‌های قلبی ـ عروقی و برنامه‌ریزی برای کاهش و یا کنترل لیپیدهای سرم و اضافه‌وزن در این گروه سنی است. در بین متغیرهای مورد بررسی نمایه توده ‌بدن یکی از مهم‌ترین عوامل مرتبط با افزایش لیپیدهای سرم در نمونه مورد مطالعه است.